Zespół Aspergera (ASD-AS) charakteryzuje się podstawowymi objawami ASD przy braku niepełnosprawności intelektualnej lub opóźnienia językowego. Cechy kliniczne są bardzo niejednorodne i różnią się w zależności od wieku i współistniejących chorób psychiatrycznych.
Objawy charakterystyczne dla całego spektrum ASD znajdziesz tutaj.
Najbardziej typowe objawy zespołu Aspergera to:
- Brak opóźnienia językowego
- przeciętna bądź wyższa inteligencja
- zauważalne różnice w interakcjach społecznych
- powtarzalne zachowania
- silne, skoncentrowane podejście do pewnych zainteresowań lub aktywności
Osoby z zespołem Aspergera (ASD-AS) są uważane za wysoko funkcjonujące, co oznacza, że
- mają większe szanse na to, że nie zostały zdiagnozowane w dzieciństwie (ze względu na umiejętności maskowania)
- mogą potrzebować mniej codziennego wsparcia
- nie mają opóźnień w komunikacji i języku*
*Mimo, że zespół aspergera jest podtypem ASD bez opóźnienia językowego, niektóre pragmatyczne umiejętności językowe, tj. prozodia są widocznie zaburzone. Prozodię możemy określić inaczej jako: rytm wypowiedzi, akcentowanie, sposób intonowania słów w zdaniu. Prozodia ma ogromne znaczenie w formułowaniu przekazu i jest kluczowa dla właściwej komunikacji. Przykładem zaburzenia prozodii jest zdanie leksykalnie wyrażające zdziwienie, które jest wypowiedziane jednostajnym/płaskim tonem, lub też zdanie twierdzące wypowiedziane z intonacją pytania. Należy pamiętać, że osoby z wysokofunkcjonującym autyzmem często maskują swoje autystyczne cechy, dlatego płaska intonacja może być zastąpiona poprawną bądź niekiedy nawet przesadną, pedantyczną intonacją.
Objawy zespołu Aspergera można podzielić na następujące kategorie:
- WYOBRAŹNIA I ELASTYCZNOŚĆ MYŚLENIA
Osoby z zespołem Aspergera mogą mieć trudności z elastycznym i abstrakcyjnym myśleniem, co objawia się na kilka sposobów: niezdolnością do zrozumienia punktu widzenia innych ludzi, braniem rzeczy dosłownie.
TRUDNOŚCI Z BODŹCAMI SENSORYCZNYMI
Osoby z zespołem Aspergera mogą być bardziej wrażliwe na pewne dźwięki lub bodźce sensoryczne, takie jak hałas, zapach i światło. Może to prowadzić do poczucia "przeciążenia". Często oznacza to, że żyją oni w niepokoju przed nieoczekiwanymi bodźcami sensorycznymi i potrzebują się czasami wycofać w strefę bardziej komfortową.
TRUDNOŚCI Z MOTORYKĄ
Upośledzenie umiejętności motorycznych może przejawiać się w niezdarnych, niezręcznych ruchach. Może to prowadzić do trudności w takich czynnościach jak pisanie, rysowanie i uprawianie sportu. Według teorii część osób z ASD-AS ma zaburzenia pamięci proceduralnej. Pamięć proceduralna jest rodzajem pamięci nieświadomej, która pomaga nam w wykonywaniu określonych rodzajów zadań automatycznie- bez zastanawiania się, np. zawiązanie sznurówek. Jest to teoria obalona naukowo, osoby z ASD-(AS) nie mają problemów z pamięcią proceduralną a ich skupienie i zaangażowania umysłu w wykonanie wyuczonej czynności świadczy jedynie o ich odmiennym przetwarzaniu sensorycznym.
TRUDNOŚCI ORGANIZACYJNE
Większość osób z zespołem Aspergera potrzebuje wysoce zorganizowanego środowiska. Nieoczekiwane sytuacje lub zmiany mogą powodować u nich znaczny niepokój.
Zespół Aspergera a maskowanie - wysokofunkcjonujący autyzm
Osoby wysokofunkcjonujące potrafią maskować swoje autystyczne cechy w celu dopasowania się do otoczenia. Przykładem tego może być przygotowanie skryptów: wypowiedzi i zachowań i odpowiedzi standardowo oczekiwanych w danej sytuacji społecznej. Charakterystyczne jest unikanie kontaktu wzrokowego, osoba z ASD-AS może czuć się niekomfortowo, gdy patrzy rozmówcy prosto w oczy. Zaś maskowanie będzie w tym przypadku polegało na zmuszeniu się do utrzymywania kontaktu wzrokowego, aby się dopasować. Osoby z zespołem Aspergera często hamują zachowania stereotypowe (stimming), czyli autostymulujące zachowania, takie jak np. powtarzające się ruchy lub dźwięki.
zespół Aspergera objawy u dzieci
Pierwsze objawy zespołu Aspergera mogą pojawić się już w okresie niemowlęcym. U niemowląt, u których później stwierdzono ASD-AS, między 9 a 12 miesiącem życia obserwuje się słabszą komunikację niewerbalną z otoczeniem. Dzieci te słabiej komunikują się z otoczeniem za pomocą spojrzeń, mimiki lub dźwięków i nie nawiązywały kontaktu wzrokowego w porównaniu z ich rówieśnikami. Trening umiejętności społecznych jest bardzo potrzebny, w szczególności w okresie, kiedy dziecko zaczyna wchodzić w interakcję z rówieśnikami. Dziecko z zespołem Aspergera może lepiej funkcjonować może, po warunkiem, że opiekunowie będą go odpowiednio wspierać w jego neuroróżnorodności i uczyć w podczas psychoedukacji, jak reagować.
zespół Aspergera objawy u nastolatków
Zespół Aspergera może charakteryzować się specyficznymi obszarami zainteresowań, nieporadnością i niezdarnością:
Rozwój zespołu Aspergera jest bardziej widoczny wraz z wiekiem. Niektóre dzieci z zespołem Aspergera (ASD-AS) grają w powtarzalne i stereotypowe gry, np. mogą całymi dniami bawić się w "udawanie". Mogą posiadają bardzo specyficzne zainteresowaniami, które są nietypowe pod względem stopnia zaangażowania. Dzieci z ASD-AS często interesują się określonymi dziedzinami, takimi jak dane techniczne pociągów, mechanika, przestrzeń kosmiczna, historia, muzyka lub meteorologia. Zaburzenia koordynacji ruchowej oraz nietypowy chód i postawa (problemy wynikające z zaburzonej integracji sensorycznej) są powszechne u osób z ASD-AS. W związku z tym mogą wykazywać niewielkie zainteresowanie sportem i niektórzy mogą doświadczać trudności podczas wykonywania czynności takich jak rysowanie, pisanie lub zapinanie guzików koszuli. Należy pamiętać, że nie wszystkie z wymienionych tu objawów muszą występować u dziecka z zespołem Aspergera, np. dziecko nie musi wcale odbiegać od rówieśników sprawnością oraz koordynacją ruchową.
Objawy u osób dorosłych
Późna diagnoza:
Zespół Aspergera diagnozowany jest nierzadko dopiero w wieku dorosłym. ASD-AS jest często związany z opóźnioną diagnozą kliniczną, często do 11 roku życia lub nawet później. To opóźnienie w diagnozie jest bardziej prawdopodobne ze względu na fakt, że ta ten podtyp ASD może dość dobrze kompensować swoje trudności społeczne. Osoby z ASD-AS mają przeciętną lub wyższą inteligencję, co może prowadzić do tego, że są w stanie dobrze maskować swoje odmienności w zakresie interakcji społecznych. Trudno jest jednak utrzymać te strategie kompensacyjne, gdy środowisko społeczne staje się coraz bardziej skomplikowane. Ponadto, ten sposób funkcjonowania ostatecznie zawodzi z powodu ich nieelastyczności zachowania i trudności w radzeniu sobie ze zmianami, w obszarach takich, jak związki lub rozpoczęcie działalności zawodowej. Maskowanie może być niesamowicie wyczerpujące, powodując zwiększone ryzyko lęku i depresji u osób z ASD-AS.
Objawy u tych osób nie są specyficzne i są głównie związane z interakcjami społecznymi. Szczególnym obszarem, gdzie te zachowania autystyczne mogą się ujawniać u osób dorosłych z ASD-AS to:
Praca zawodowa
Część osób z ASD-AS komunikuje się w sposób bardzo sformalizowany, bezpośredni, często z braku świadomości, że pewna wypowiedź może kogoś urazić. Ta specyfika może powodować problemy w miejscu pracy, szczególnie w niektórych zawodach, takich jak stanowiska pracy wymagające pracy zespołowej. Ponadto ich ograniczona elastyczność może powodować, że będą przestrzegać pewnych rytuałów w bardzo ścisły sposób, a wszelkie zakłócenia tych rytuałów mogą generować niepokój. Na przykład, mogą umieszczać swoje przedmioty w określonym miejscu na biurku lub rozpoczynać i kończyć dzień pracy w ściśle określonym czasie. Nawet z dyplomem uniwersyteckim znalezienie pierwszej pracy może być wyzwaniem ze względu na trudności, jakich mogą doświadczyć podczas rozmów kwalifikacyjnych. Jednak mogą oni również posiadać wiele cennych cech, takich jak punktualność, uczciwość, kreatywność i zdolności logicznego myślenia.
Związki
Dotychczas spektrum autyzmu (w tym zespół aspergera) był błędnie łączony z hipoempatią (niską empatią) charakterystyczną dla aleksytymii. Najnowsze badania neuroobrazowania funkcjonalnego pokazują, że nie różnią się one niczym między osobami nieautystycznymi pod względem empatii. Osoby ze ASD-(AS) zaś mogą trudności z odczytywaniem wyrazu twarzy, a co za tym idzie mają problemy z rozpoznawaniem emocji.
