Osoby z autyzmem charakteryzuje odmienny od typowego sposób funkcjonowania układu nerwowego. W szczególności te różnice są widoczne w trzech głównych obszarach: język-komunikacja, relacje społeczne i reakcje emocjonalne oraz odmienne przetwarzanie sensoryczne.
Zdolności umysłowe
Wyniki wskazują, że oznaki autyzmu są również obecne jako deficyty w zakresie pewnych funkcji wykonawczych i zadań wymagających kompleksowego podejścia, podczas gdy ich mocną stroną jest inteligencja płynna i rozwiązywanie problemów.
Język i komunikacja
Osoby z ASD wykazują również szereg nietypowych cech językowych, takich jak echolalia, pedantyczna mowa, niezrozumienie języka figuratywnego i inne, wynikające z zaburzeń pragmatycznych. Niektórzy mogą być całkowicie niewerbalni, niektórzy mogą mieć ograniczoną mowę , a niektórzy mogą mówić płynnie i zrozumiale. Jednak wyzwania związane z językiem i komunikacją są charakterystycznymi cechami autyzmu.
Cechy sensoryczne
Ponad 90% osób z autyzmem doświadcza nietypowej percepcji zmysłowej, co może dotyczyć wszystkich zmysłów. Objawami autyzmu jest również nadwrażliwość na bodźce Nadwrażliwość jest powszechną cechą charakteryzyjącą osoby z ASD. Zbyt głośne dźwięki, niewygodne ubranie to przykłady czynników, które mogą prowadzić do znacznego stresu i dyskomfortu.
Stimming
W ASD obserwujemy charakterystyczne wzorce zachowań. Wiele osób ze spektrum autyzmu angażuje się w rutynowe stymulacje. Istnieją różne teorie na temat tego, dlaczego osoby angażują się w zachowania autostymulujące. Takie zachowanie może zapewniać jednostce stymulację sensoryczną, lub zachowanie może być wykorzystywane do regulowania bodźców sensorycznych, zwiększając stymulację bądź zmniejszając przeciążenie sensoryczne. Stymulacja wydaje się pomagać niektórym dzieciom i nastolatkom z autyzmem radzić sobie z emocjami i przytłaczającymi sytuacjami. Jeśli stymulacja szkodzi dzieciom lub innym osobom, można rozważyć zastąpienie jej bezpieczniejszym zachowaniem.
Przykłady stimmingu obejmują:
- ruchy dłoni i palców - na przykład pstrykanie palcami i machanie rękami
- ruchy ciała - na przykład kołysanie się w przód i w tył podczas siedzenia lub stania
- postawa - na przykład trzymanie rąk lub palców pod kątem lub wyginanie pleców podczas siedzenia
ADHD i autyzm
Autyzm diagnozowany jest często wraz z innymi zaburzeniami. Zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), jest najczęstszym zaburzeniem psychicznym u dzieci i młodzieży. Badania wykazały, że część symptomów ADHD pokrywa się z objawami ASD; dlatego ASD należy sprawdzić podczas diagnozowania ADHD, jeśli do tego występują poważne trudności interpersonalne. Wysoka rozpraszalność w ADHD i brak elastyczności umysłowej w ASD mogą objawiać się obniżeniem poziomu uwagi. Poza tym, oba schorzenia mogą prowadzić do trudności interpersonalnych i oba mogą wykazywać niezwykłą zdolność do głębokiego poświęcania się swoim zainteresowaniom.
Objawy spektrum autyzmu u dzieci
Oznaki autyzmu u dzieci można zauważyć już we wczesnym dzieciństwie. Najczęściej udaje się rozpoznać autyzm u dzieci pomiędzy 2 a 3 rokiem życia dziecka. Pierwsze objawy autyzmu można zaobserwować nawet w okresie niemowlęcym. Ważna jest obserwacja dziecka. Bardziej obiektywnym wskaźnikiem w okresie niemowlęcym daje badanie słuchu. Badania pokazują, że niemowlęta, które mają wolniejszą odpowiedź mózgu na dźwięki podczas testów ABR (testów słuchowych pnia mózgu) otrzymują diagnozę ASD. Wczesna diagnostyka autyzmu jest ważna, ponieważ może zapewnić stworzenie lepszych warunków rozwoju dziecka.
Autyzm dziecięcy to nieaktualne określenie. Autyzm dziecięcy jest wcielony obecnie do bardziej ogólnej kategorii spektrum autyzmu, podobnie jak: Zespół Aspergera, autyzm atypowy oraz inne całościowe zaburzenia rozwoju.
Interakcje społeczne
Objawy spektrum autyzmu u dzieci dotyczą głównie komunikacji i interakcji społecznych
Aktywności przejawiane przez dziecko autystyczne:
- Unika lub nie utrzymuje kontaktu wzrokowego
- Nie reaguje na imię do 9 miesiąca życia
- Brak reakcji na polecenia, brak zabawy z rówieśnikami
- Nie wyraża mimiką, czy jest szczęśliwe, smutne, złe i zaskoczone do 9 miesiąca życia.
- Nie bawi się w proste interaktywne gry, do 12 miesiąca życia
- Używa niewielu gestów lub nie używa ich wcale do 12 miesiąca życia (np. nie macha na pożegnanie)
- Nie dzieli się zainteresowaniami z innymi do 15 miesiąca życia
- do 18 miesiąca życia nie wskazuje na coś interesującego
- Nie zauważa, gdy inni są zranieni lub zdenerwowani do 24 miesiąca życia
- Nie zauważa innych dzieci i nie dołącza do nich w zabawie do 36 miesiąca życia
- Nie udaje, że jest kimś innym, np. nauczycielem lub superbohaterem, podczas zabawy w wieku 48 miesięcy.
- Nie śpiewa, nie tańczy dla innych do 60 miesiąca życia
Ograniczone lub powtarzalne wzorce zachowań lub zainteresowania
Dzieci autystyczne przejawiają zachowania lub zainteresowania, które mogą wydawać się nietypowe, np.:
- ustawia zabawki lub inne przedmioty w rzędzie i denerwuje się, gdy kolejność jest zmieniana
- Powtarza w kółko słowa lub frazy (tzw. echolalia)
- Za każdym razem bawi się zabawkami w ten sam sposób
- Koncentruje się na częściach przedmiotów (np. kółkach)
- Denerwuje się drobnymi zmianami
- Ma obsesyjne zainteresowania
- Musi przestrzegać określonych procedur
- Macha rękami, kołysze ciałem lub kręci się w kółko
- Ma nietypowe reakcje na sposób, w jaki rzeczy brzmią, pachną, smakują, wyglądają lub są odczuwane
Zaburzona komunikacja i język
- Wysoka lub płaska intonacja: Niektóre dzieci z autyzmem mówią wysokim lub śpiewnym głosem lub mogą brzmieć płasko i robotycznie.1
- Recytacja: Nierzadko zdarza się, że dzieci autystyczne recytują słowa z filmu słowo w słowo lub rozmawiają bez końca na ulubiony temat, który nie ma znaczenia dla szerszej rozmowy.
- Brak umiejętności rozumienia slangu/metafor/sarkazmu: Dzieci autystyczne mają tendencję do traktowania języka jako dosłownego i mogą nie rozumieć slangu lub "dziecięcej mowy" swoich rówieśników.
- Powtarzanie: Dzieci autystyczne często powtarzają w kółko tę samą frazę. Na przykład wielokrotne liczenie od jednego do pięciu lub zadawanie pytań, na które znają już odpowiedź.
- Echolalia: Echolalia występuje, gdy dziecko powtarza to, co ktoś właśnie powiedział lub o co je zapytał.
- Nierównomierny rozwój werbalny i językowy: Dziecko z autyzmem wysokofunkcjonującym może rozwinąć bogate słownictwo lub być przedwczesnym czytelnikiem, ale często dotyczy to tylko określonego zainteresowania.
Należy zauważyć, że dzieci z ASD mogą nie mieć wszystkich lub niektórych zachowań wymienionych tutaj jako przykłady. Zespół Aspergera jest podtypem autyzmu, w którym nie obserwujemy opóźnionych umiejętności językowych ani opóźnionych umiejętności poznawczych
Pozostałe możliwe objawy
- Opóźnione umiejętności językowe
- Opóźnione umiejętności ruchowe
- Opóźnione umiejętności poznawcze lub uczenia się
- nadpobudliwe, impulsywne i/lub nieuważne zachowanie dziecka
- Padaczka
- Nietypowe nawyki związane z jedzeniem i snem
- Niepokój, stres lub nadmierne zamartwianie się
- Brak strachu lub strach większy niż oczekiwany
spektrum autyzmu objawy u nastolatków
Dla większości młodych ludzi, w tym osób z ASD, dorastanie i młoda dorosłość są pełne nowych wyzwań, możliwości ale i obowiązków. Badania wskazują, że mniej młodych ludzi z ASD ma takie same możliwości w porównaniu do ich rówieśnicy bez ASD. Wskazują na to poniższe statystyki:
Niski udział w edukacji po ukończeniu szkoły średniej
Większość nadal mieszka z członkami rodziny lub krewnymi
Ograniczone możliwości aktywności społecznej - prawie 40% spędza niewiele czasu z przyjaciółmi lub nie spędza go wcale
Ponadto osoby z ASD mogą doświadczać zmian w objawach ASD, zachowaniach i współwystępujących schorzeniach w okresie dojrzewania i wczesnej dorosłości. Zmiany te mogą wpływać na ich zdolność do funkcjonowania i uczestniczenia w życiu społecznym.
Izolacja społeczna i nękanie w szkole:
Przyjaźń jest niezbędnym doświadczeniem społecznym dla dzieci. Zapewnia im kontekst, w którym mogą ćwiczyć i rozwijać umiejętności społeczne wymagane do przyjaźni, w tym dobrą adaptację społeczną, zrozumienie emocji, empatię i troskę o innych. Dzieci z ASD mają trudności z tymi umiejętnościami społecznymi i dlatego zmagają się z budowaniem relacji. Dzieci z ASD mają trudności z interpretacją szczegółów języka niewerbalnego, gestów i mimiki twarzy, nie w pełni rozumieją humor i metafory, mają ograniczone, a czasem nietypowe zainteresowania i mogą mówić z nienaturalną intonacją. Wszystkie te wyzwania i brak umiejętności społecznych powodują, że są one bardziej narażone na trudności interpersonalne i stają się celem kpin ze strony rówieśników. Ponad 40% dzieci z ASD było ofiarami nękania i zastraszania w szkole. Nierzadko zdarza się, że osoby z ASD porzucają szkołę z powodu rozwoju znacznych objawów lękowych i depresyjnych w wyniku trudności interpersonalnych.
Spektrum autyzmu objawy u dorosłych - Różnice w objawach autyzmu u dorosłych
Klasyczne objawy autyzmu u dzieci nie zawsze są obecne u dorosłych ze spektrum, zwłaszcza u tych, którzy nie zostali zdiagnozowani jako dzieci. Najczęściej mowa wtedy o podtypie ASD-AS (zespół aspergera)
Dorośli ze spektrum autyzmu często wykazują objawy związane z:
- trudnościami społecznymi i komunikacyjnymi
- powtarzającymi się zachowaniami
- trudnościami z przetwarzaniem sensorycznym
- problemami z funkcjami wykonawczymi i teorią umysłu.
Poniżej wymieniliśmy obszary, które są zaburzone w autyzmie.
Trudności społeczne
Trudności społeczne obejmują problemy z komunikacją i zrozumieniem, co czasami utrudnia zwykły proces wymiany rozmów społecznych. Dorosłym z autyzmem często trudno jest spojrzeć na rzeczy z innego punktu widzenia i interpretować komunikaty niewerbalne, takie jak przewracanie oczami, wzruszanie ramionami, mimika.
Przykłady obejmują:
- Nieco płaski afekt lub unikalne niewerbalne okazywanie emocji;
- wyzwania związanych z prowadzeniem rozmów i utrzymywaniem tematu - długie monologi lub bardzo krótkie odpowiedzi
- Język interakcji społecznych jest czasami sztywny;
- Trudności z wyrażaniem własnych myśli;
- Nadzwyczajne skupienie na szczegółach- takich jak fakty lub nazwiska;
- Problem w zrozumieniu języka przenośni - interpretowanie rzeczy dosłownie.
Powtarzalne zachowania
Powtarzające się zachowania obejmują ograniczone harmonogramy i działania, spójność otaczającego środowiska oraz intensywne zainteresowania lub obsesje. Wybór tych samych czynności, jedzenia zapewniają ulgę dla autystycznej osoby- są odpowiedzią na nadmierną stymulację i oznaki problemów z przetwarzaniem sensorycznym.
Przykłady obejmują:
- Zachowania autostymulacyjne (stimming), takie jak pocieranie dłonią uda/palcem kieszeni lub stukanie stopą;
- Preferowanie identyczności i rutyny - może doświadczać stresu lub frustracji, gdy zostaną one zmienione niespodziewanie;
- Ubieranie się w wygodne ubrania, nawet jeśli mogą być sprzeczne z oczekiwaniami społecznymi (aby ograniczyć napływ bodźców z obcisłych ubrań, czy drapiących materiałów;
- Podatność na rozpraszanie uwagi przez dźwięki lub efekty wizualne.
Funkcje wykonawcze
Funkcje wykonawcze odnoszą się do zdolności i umiejętności związanych z planowaniem, organizacją, utrzymaniem uwagi i autoregulacją. Dorośli ze spektrum mogą doświadczać wyzwań związanych ze złożonym planowaniem, co utrudnia dostrzeżenie "szerszego obrazu", dlatego osoba ze spektrum autyzmu:
- Może potrzebować wsparcia w ustalaniu długoterminowych celów i harmonogramów;
- Może nieumyślnie spóźniać się lub zapominać o spotkaniach;
- Doświadcza wyzwań związanych ze zrozumieniem ogólnych teorii przy jednoczesnym opanowaniu najdrobniejszych szczegółów;
- Może potrzebować wsparcia, aby zrozumieć oczekiwania i perspektywę innych ludzi.
