Co to jest mikropolaryzacja mózgu (tDCS)?

Przezczaszkowa stymulacja prądem stałym (ang, transcranial direct current stimulation, tDCS) popularnie znana jako mikropolaryzacja, to nieinwazyjna metoda neuromodulacji stosowana w terapii schorzeń układu nerwowego, w rehabilitacji neurologicznej, a także w leczeniu depresji. Oprócz działania stricte terapeutycznego, tDCS może działać pozytywnie na funkcjonowanie poznawcze. W odróżnieniu od innych form neurostymulacji (tj. TMS, czy inwazyjna terapia elektrowstrząsami) tDCS jest formą samodzielnie stosowanej, nieinwazyjnej stymulacji mózgu. tDCS może być stosowany przez pacjenta w warunkach domowych, bez konieczności codziennego przychodzenia do placówki medycznej. Dzięki temu tDCS jest bardzo wygodną dla pacjenta formą terapii.

Jak działa przezczaszkowa stymulacja prądem stałym?

Przezczaszkowa stymulacja stałoprądowa - tDCS wpływa na funkcjonowanie mózgu poprzez dostarczanie słabego, stałego prądu bezpośrednio do skóry głowy za pomocą (najczęściej) dwóch elektrod. tDCS poprzez delikatne prądy elektryczne wpływa na potencjał spoczynkowy błony neuronów, dzięki czemu powtarzana może indukować długotrwałe wzmocnienie synaptyczne (LTP) lub długotrwałe osłabienie synaptyczne (LTD) - modulować aktywność neuronalną odpowiednio zwiększając lub zmniejszając pobudliwość neuronalną. W mikropolaryzacji (tDCS) w przeciwieństwie do TMS (przezczaszkowej stymulacji magnetycznej) wpływ na potencjał czynnościowy nie jest bezpośredni.

tDCS opiera się na dwóch zasadach:

• Stymulacja anodowa zwiększa pobudliwość kory poprzez depolaryzację potencjału błonowego neuronów.
• Stymulacja katodowa zmniejsza pobudliwość kory poprzez hiperpolaryzację potencjału błonowego.

Już krótka sesja stymulacji może wywoływać pozytywne efekty, ale dopiero powtarzane sesje tDCS przez dłuższy okres mogą prowadzić do efektów widocznych w formie klinicznej poprawy objawów, tj. np. zmniejszenie bólu w przewlekłych zespołach bólowych czy poprawa zdolności poznawczych u pacjentów z deficytami poznawczymi.

Parametry stymulacji W zależności od leczonego schorzenia, parametry stymulacji różnią się. Terapeuta wybiera odpowiedni obszar stymulacji oraz parametry takie jak czas oraz natężenie stymulacji.

Mikropolaryzacja mózgu tDCS - wskazania

W warunkach klinicznych tDCS znajduje zastosowanie jako metoda leczenia różnych zaburzeń neurologicznych i psychiatrycznych, w tym udaru mózgu, zespołów bólowych, w depresji i w chorobie Parkinsona. Pojawia się coraz więcej badań, które potwierdzają możliwość wykorzystania tDCS jako narzędzia wspomagającego funkcje poznawcze, tj. pamięć robocza.

Terapia tDCS w depresji

Terapia tDCS może być skuteczną metodą leczenia depresji opornej na leczenie. Badania wykazały, że tDCS może zmniejszać objawy depresji, poprawiać nastrój oraz podnosić jakość życia. Według klinicznych wytycznych, tDCS jest zalecane jako terapia trzeciego wyboru w dużej depresji (MDD) w interwencjach neurostymulacyjnych. Znaczy to, że u pacjentów, którzy nie zareagowali na leczenie antydepresantami, jako pierwszą linię wyboru stosuje się: terapię TMS (przezczaszkową stymulację magnetyczną), w drugiej kolejności terapię elektrowstrząsami, a jako trzecią tDCS. Ze względów na małą inwazyjność w stosunku do terapii elektrowstrząsami, oraz na wzgląd na inne czynniki, lekarz może dokonać indywidualnej oceny i zaleceń.

tDCS - potencjalizacja efektów psychoterapii

Zaletą tDCS jest to, że może być stosowana synergistycznie z innymi terapiami. Dzięki zwiększaniu procesów neuroplastyczności tDCS może wzmacniać efekty psychoterapeutyczne. Zjawisko to jest opisywane jako enhancement terapeutyczny (lub inaczej: wzmocnienie terapeutyczne, lub augmentacja terapeutyczna).

Źródła

• Zipfel, S., Lutz, W., Schneider, S., Schramm, E., Delgadillo, J., & Giel, K. E. (2024). The Future of Enhanced Psychotherapy: Towards Precision Psychotherapy. Psychotherapy and psychosomatics, 93(4), 230–236. https://doi.org/10.1159/000539022
• Aust, S., Brakemeier, E. L., Spies, J., Herrera-Melendez, A. L., Kaiser, T., Fallgatter, A., Plewnia, C., Mayer, S. V., Dechantsreiter, E., Burkhardt, G., Strauß, M., Mauche, N., Normann, C., Frase, L., Deuschle, M., Böhringer, A., Padberg, F., & Bajbouj, M. (2022). Efficacy of Augmentation of Cognitive Behavioral Therapy With Transcranial Direct Current Stimulation for Depression: A Randomized Clinical Trial. JAMA psychiatry, 79(6), 528–537. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2022.0696

tDCS Przeciwwskazania

Podczas kwalifikacji do zabiegów tDCS warto zachować ostrożność w następujących przypadkach:

• Urazy głowy
• Padaczka u pacjenta lub w wywiadzie rodzinnym
• Uszkodzenia skóry głowy / aktywne zmiany skórne
• Wszczepione urządzenia medyczne
• Obecność ciał obcych w obrębie głowy lub oczu
• Przebyte niepożądane reakcje po tDCS lub rTMS

Bezwzględne przeciwwskazania:

• Wszczepiony rozrusznik serca
• Metalowe implanty w obrębie czaszki

Każdy uraz mózgu, przebyta operacja czy obecność zmian zajmujących przestrzeń w mózgu może wpływać na rozkład prądu elektrycznego i jego działanie. Historia padaczki teoretycznie zwiększa ryzyko wystąpienia napadów podczas stymulacji tDCS, zwłaszcza jeśli ogniska drgawkotwórcze znajdują się pod anodą. U niektórych pacjentów po tDCS mogą wystąpić bóle głowy, dlatego znajomość historii bólów głowy u pacjenta pomaga w odpowiednim postępowaniu. Chociaż tDCS może być stosowany u osób z implantami metalowymi lub elektronicznymi, należy uwzględnić zarówno odległość implantu od miejsca stymulacji, w tej sytuacji konieczna jest ocena kliniczna. Ostateczna decyzja o zakwalifikowaniu pacjenta do zabiegów mikropolaryzacji podejmowana jest indywidualnie przez terapeutę, z uwzględnieniem historii choroby oraz ewentualnych zaleceń lekarzy prowadzących.

Bezpieczeństwo terapii tDCS

Terapia tDCS jest uznawana za bezpieczną formę stymulacji. Dla zobrazowania skali inwazyjności najlepiej przyjrzeć się porównaniu terapii tDCS z terapią elektrowstrząsową. tDCS polega na przykładaniu słabego prądu stałego o natężeniu od 0,5 do 2 miliamperów do skóry głowy za pomocą elektrod przy użyciu urządzenia z łatwością obsługiwanego przez pacjenta w warunkach domowych. W terapii elektrowstrząsowej dostarcza się około 800 miliamperów do mózgu, wywołując uogólniony napad drgawkowy, co może być przeprowadzane wyłącznie pod ścisłym nadzorem lekarskim i w znieczuleniu ogólnym. Oznacza to, że w terapii tDCS prąd jest kilkaset razy mniej natężony (400 - 1600 razy mniej) a skala inwazyjności jest zupełnie inna.

Skutki uboczne mikropolaryzacji mózgu

Mikropolaryzacja mózgu jest na ogół dobrze tolerowana. Najczęściej zgłaszanymi objawami, występującymi u ponad 50% pacjentów, jest:

• lekkie zaczerwienienie skóry
• uczucie ciepła
• ból głowy
• łagodne mrowienie w miejscu stymulacji

Większość osób nie odczuwa bólu podczas stosowania tDCS, a sama terapia jest obarczona jedynie nieznacznymi skutkami ubocznymi.

Korzyści mikropolaryzacji mózgu prądem o niskim natężeniu

Istnieje szereg korzyści mikropolaryzacji mózgu prądem o niskim natężeniu (tDCS) na funkcjonowanie mózgu. Poniżej opisujemy wyłącznie przypadki, gdzie korzyści zastosowania mikropolaryzacji zostały podparte badaniami.

Skuteczność poparta badaniami

Skuteczność terapii tDCS została udowodniona badaniami. Poniżej pokazujemy kolejno zastosowania tDCS w terapii - z uwzględnieniem siły dowodów naukowych (gdzie: A - mocne, B - umiarkowane, C - wstępne dowody).

• Depresja (A)
• Uzależnienie od alkoholu (B), skuteczny w terapii uzależnienia od kokainy w połączeniu z psychoterapią, nikotynizm
• Schizofrenia (B) - redukcja objawów negatywnych
• Udar mózgu, afazja (B)
• Ból neuropatyczny (B)
• Migrena (B)
• Fibromialgia (B) i inne przewlekłe dolegliwości bólowe
• Ból pooperacyjny (B)
• Choroba Parkinsona (B)
• Choroba Alzheimera (B)

Oprócz tych zastosowań, tDCS wykazuje w badaniach obiecujące wyniki we wspomaganiu leczenia takich zaburzeń jak: zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (ang. OCD, obsessive-compulsive disorder), mózgowe porażenie dziecięce, zaburzenia lękowe, zaburzenia poznawcze tj. np. dysfunkcje pamięci, stwardnienie rozsiane, zaburzenia odżywiania.

Stymulacja tDCS może działać pozytywnie na rozwój psychomotoryczny oraz zdolności językowe w spektrum autyzmu oraz u osób z zaburzeniami mowy, w szczególności, gdy jest ona przeprowadzana w połączeniu z neurorehabilitacją, np. z treningiem językowym.

Zalety tDCS (mikropolaryzacji)

tDCS (mikropolaryzacja) to innowacyjna metoda terapeutyczna o sprawdzonej efektywności, która łączy w sobie wiele zalet. Jest bezbolesna, nieinwazyjna, bezpieczna, a przy tym prosta w obsłudze i mobilna. Terapia tDCS może być stosowana zarówno w gabinecie, jak i w warunkach domowych, nie wymaga operacji, co sprawia, że jest jedną z częściej wybieranych form neuromodulacji. tDCS łatwo łączy się z innymi metodami leczenia i charakteryzuje się niskim potencjałem wywoływania działań niepożądanych. Może być skuteczną formą wspomagania leczenia przeciwdepresyjnego, a także działać jako uzupełnienie innych interwencji terapeutycznych.

W jakich sytuacjach warto zdecydować się na terapię tDCS?

Na terapię tDCS warto zdecydować się:

• gdy chcemy skorzystać z metody niefarmakologicznej
• gdy tradycyjne leczenie (leki lub psychoterapia) nie jest możliwe – np. u osób starszych z ryzykiem działań niepożądanych, albo gdy psychoterapia jest niedostępna
• gdy chcemy wzmocnić efekt terapii stosowanej synergistycznie/równolegle (np. trening kognitywny, psychoterapia, terapia neurologopedyczna, itp.)

Ważna informacja: stosowanie jednocześnie terapii farmakologicznej i terapii tDCS nie wyklucza się.

Przebieg terapii tDCS

Podczas terapii tDCS na głowę pacjenta zostaną przyłożone dwie małe elektrody, umiejscowione na skórze głowy za pomocą specjalnego czepka. Elektrody są połączone przewodami z niewielkim urządzeniem, które kontroluje natężenie słabego prądu elektrycznego przepływającego między elektrodami.

W zależności od wskazania terapeuta ustala plan leczenia, uwzględniając: obszar oraz inne parametry stymulacji. tDCS zazwyczaj stosuje się codziennie przez kilka tygodni, a następnie 1 raz w tygodniu lub częściej przez określony czas, według spersonalizowanego protokołu podtrzymującego.

Podczas całej sesji pacjent jest przytomny, w zależności od przyjętego protokołu może wykonywać, np. ćwiczenia poznawcze lub relaksacyjne. Szczegóły dotyczące rodzaju ćwiczeń są ustalane indywidualnie podczas kwalifikacji i pierwszej sesji treningowej. Każda sesja trwa zwykle od 20 do 30 minut.

Terapia tDCS krok po kroku:

• Wizyta kwalifikacyjna - terapia poprzedzona jest spotkaniem ze specjalistą, który na podstawie badania psychologicznego z wywiadem, historii choroby wyklucza możliwe przeciwwskazania i ustala odpowiedni protokół terapeutyczny. To również czas poświęcony na dokładnie omówienie procedury, wskazań, skutków ubocznych i odpowiedzenie na ewentualne dodatkowe pytania związane z terapią.
• Pierwsza sesja terapeutyczna odbywa się w gabinecie z udziałem specjalisty. Obejmuje ona: rejestrację i instalację aplikacji służącej do prowadzenia terapii tDCS, instrukcję montażu i prowadzenia sesji, pierwszą sesję stymulacji, kwestie formalne oraz przekazanie sprzętu.
• Kolejne dni terapii przebiegają w komfortowych warunkach domowych pacjenta. Pacjent samodzielnie aplikuje stymulacje według przekazanego instruktażu. Stymulację może przeprowadzić w dowolnie wybranej przez siebie przestrzeni. Dzięki dedykowanej aplikacji mobilnej terapeuta ma możliwość monitorowania terapii zdalnie. W razie jakichkolwiek trudności możliwy jest kontakt z terapeutą lub wsparciem technicznym.
• Konsultacja podsumowująca: po zakończeniu terapii pacjent zgłasza się na wizytę w klinice celem oceny. Konsultacja podsumowująca obejmuje omówienie efektów terapii, ustalenie indywidualnego protokołu sesji podtrzymujących, zamknięcie formalności i zwrot sprzętu.
• Sesje podtrzymujące: kontynuacja sesji podtrzymujących według indywidualnie dobranego protokołu.

Cena tDCS (transcranial direct current stimulation)

Koszt terapii tDCS znajdziesz w naszym CENNIKU.

• Cena wizyty kwalifikacyjnej z badaniem psychologicznym i wywiadem
• Cena terapii tDCS - jest to cena całościowa i obejmuje: wypożyczenie sprzętu, nadzorowanie przebiegu terapii przez specjalistę, wizytę podsumowująca podczas, której ustalane są sesje podtrzymujące

Źródła

• Ben Izhak, S., Jacoby, N., Diedrich, L., Antal, A., & Lavidor, M. (2025). Enhanced cognitive performance in older adults through combined cognitive training and transcranial direct current stimulation. Scientific reports, 15(1), 24114. https://doi.org/10.1038/s41598-025-08322-6
• Yuan, W., Nitsche, M. A., Yue, T., Yu, Y., & Qi, F. (2025). Transcranial direct current stimulation combined with caffeine promotes executive function in healthy females. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 22(1), 2555249. https://doi.org/10.1080/15502783.2025.2555249
• Lakhan S. E. (2025). The Evolution of Do-It-Yourself Brain Hacking: From Fringe to Frontier. Cureus, 17(6), e85330. https://doi.org/10.7759/cureus.85330
• Ben Izhak, S., Jacoby, N., Diedrich, L., Antal, A., & Lavidor, M. (2025). Enhanced cognitive performance in older adults through combined cognitive training and transcranial direct current stimulation. Scientific reports, 15(1), 24114. https://doi.org/10.1038/s41598-025-08322-6
• Aust S, Brakemeier E, Spies J, et al. Efficacy of Augmentation of Cognitive Behavioral Therapy With Transcranial Direct Current Stimulation for Depression: A Randomized Clinical Trial. JAMA Psychiatry. 2022;79(6):528–537. doi:10.1001/jamapsychiatry.2022.0696
• Zipfel, S., Lutz, W., Schneider, S., Schramm, E., Delgadillo, J., & Giel, K. E. (2024). The Future of Enhanced Psychotherapy: Towards Precision Psychotherapy. Psychotherapy and psychosomatics, 93(4), 230–236. https://doi.org/10.1159/000539022
• Woodham, R.D., Selvaraj, S., Lajmi, N. et al. Home-based transcranial direct current stimulation treatment for major depressive disorder: a fully remote phase 2 randomized sham-controlled trial. Nat Med 31, 87–95 (2025). https://doi.org/10.1038/s41591-024-03305-y