Narcystyczne Zaburzenie Osobowości: Niepewność i wrażliwość na odrzucenie kryjąca się za fasadą
Czy znasz kogoś, kto sprawia wrażenie, że jest lepszy od innych, ale porusza go najmniejsza krytyka? Czy pod tym płaszczem wyniosłości kryje się niepewna osoba wrażliwa na odrzucenie? Poniższy tekst może pomóc w zrozumieniu narcyzmu i radzeniu sobie z nim.
Czym jest narcystyczne zaburzenie osobowości?
Słowo narcyzm jest często używane w celu opisania kogoś, kto wydaje się próżny lub wywyższający się. Jednak z psychologicznego punktu widzenia narcyzm nie oznacza miłości do samego siebie - a przynajmniej nie tej prawdziwej. Narcystyczne zaburzenie osobowości (ang., Narcissistic personality disorder, NPD) jest zaburzeniem osobowości z klastra B. Osoby z zaburzeniami z klastra B mają trudności z zarządzaniem emocjami i mogą mieć nieprzewidywalne zachowanie. Osoba z NPD może sprawiać wrażenie osoby wyniosłej o wyidealizowanym obrazie siebie i realistycznym poczuciu wyższości. Cechy te mogą maskować brak pewności siebie i głębokie poczucie niepewności. Chory na NPD może być nieświadomy, że cierpi na to zaburzenie.
Narcystyczne zaburzenie osobowości powoduje problemy w wielu dziedzinach życia, takich jak związki, praca, szkoła. Osoby z narcystycznym zaburzeniem osobowości mogą być nieszczęśliwe i rozczarowane, gdy nie są traktowane w sposób, na który ich zdaniem zasługują. Ich relacje mogą być trudne, a inni ludzie mogą nie lubić przebywać w ich pobliżu. Inni często opisują osoby z NPD jako zarozumiałe, manipulujące, samolubne, protekcjonalne i wymagające.
Rodzaje Narcystycznych Zaburzeń Osobowości
Narcyzm występuje w kilku postaciach. Narcyzm adaptacyjny występuje wtedy, gdy osoba z tym zaburzeniem skłania się ku pozytywnym cechom — takim jak samowystarczalność i pewność siebie — które w rzeczywistości mogą być zdrowe. Mogą na przykład pomóc komuś w posiadaniu wysokich ambicji w pracy lub cieszyć się satysfakcjonującymi związkami bez nadmiernej zależności od partnera.
Z drugiej strony narcyzm nieadaptacyjny charakteryzuje się cechami toksycznymi, takimi jak poczucie uprawnień i chęć wyzysku innych. Różne formy narcyzmu nieadaptacyjnego obejmują:
- Narcyzm wielkościowy (jawny) Narcyzi jawni są zwykle ekstrawertykami, ale także uważanymi za niechętnych do współpracy, samolubnych i apodyktycznych. Ich przesadny obraz siebie i wysoka samoocena pozwalają im być pewnymi siebie i asertywnymi. Jednak mogą również przeceniać własną inteligencję emocjonalną.
- Narcyzm wrażliwy (ukryty) Powszechnie uważa się, że wszyscy narcyzi są dominujący i przytłaczający w sytuacjach społecznych. Jednak ukryci narcyzi mogą być introwertykami. Są niezwykle wrażliwi na krytykę i mają niską samoocenę. Mogą zachowywać się defensywnie i pasywno-agresywnie, a ich narcystyczne zachowania są często wykorzystywane do maskowania lub radzenia sobie z uczuciem niepokoju, depresji lub wstydu. Znane są z wchodzenia w "tryb ofiary", często otoczone negatywnością, własną krytyką, ostrymi słowami i wstydem.
Narcyzi mają tendencję do przenoszenia winy na innych ludzi. Używają również zawstydzania, aby zabezpieczyć swoją wyższą pozycję wobec innych. Podczas gdy jawni narcyzi są szczerzy, wrażliwi narcyzi mogą mieć pozornie łagodniejsze podejście do wyjaśniania, dlaczego coś nie jest ich winą. Mogą stawiać siebie w roli ofiary, aby znaleźć się w sytuacji, w której otrzymają zapewnienie o swojej istotności.Ponieważ osoby narcystyczne mają kruchą samoocenę, zawsze bronią się przed potencjalnymi zagrożeniami dla ich poczucia własnej wartości, tworząc barierę dla prawdziwej relacji.
Narcyzm - ekstremalne skupienie na sobie
Podczas gdy wiele osób jest do pewnego stopnia zaabsorbowanych sobą, narcyz będzie skupiał się niemal wyłącznie na sobie. Może nieustannie mówić o sobie lub mieć trudności w interpretowaniu różnych sytuacji bez odnoszenia jej najpierw do siebie. Jest to tendencja utrudniająca życie zarówno dla ludzi, którzy wchodzą w relacje z narcystyczną osobą, jak i jej samej. Osoby z narcystycznym zaburzeniem osobowości mogą być niezwykle oporne na zmianę swojego zachowania, nawet jeśli powoduje ono problemy. Ich tendencją jest przerzucanie winy na innych. Co więcej, są one niezwykle wrażliwe i źle reagują nawet na najmniejszą krytykę, nieporozumienia lub postrzegane zniewagi, które postrzegają jako osobiste ataki.
Narcyzm i poczucie własnej wartości
Osoba z mocną samooceną czuje się wartościowa sama w sobie i nie odczuwa potrzeby potwierdzania swojej wartości, porównywania się z innymi. Wiele osób z NPD ma kruchą samoocenę, ponieważ zależna jest ona od zewnętrznych czynników.
Narcyzm nigdy nie polegał na miłości do samego siebie - prawie w całości polega na nienawiści do samego siebie.- Ramani Durvasula
Większość z nas kojarzy grecki mit, w którym myśliwy o imieniu Narcyz zobaczył swoje odbicie w kałuży wody i zakochał się w nim. Jednak niewiele osób wie, co leży tak prawdę za tym obrazem.
Wyniki badania przeprowadzonego na uniwersytecie w Zachodniej Karolinie pokazują, że narcyzm wynika z niepewności, a nie z wyolbrzymionego poczucia wartości. Do badania zrekrutowano 71 studentek z Uniwersytetu Południowego Mississippi i poproszono je o wypełnienie kwestionariuszy mających ocenić ich poczucie własnej wartości i narcyzm. Następnie powiedziano im, że zostaną podłączeni do sprzętu wykrywającego kłamstwa. Uczestników poproszono, aby zgodzili się lub nie ze stwierdzeniami takimi jak: „Mam pozytywne nastawienie do siebie”. Wszyscy zostali podłączeni do sprzętu, ale niektórym powiedziano, że służy ono wyłącznie do celów szkoleniowych i że „wykrywacz kłamstw” zostanie wyłączony przed rozpoczęciem badania. Inni przeszli całą procedurę wierząc, że są monitorowani pod kątem prawdomówności.
Utrzymanie fasady
Badanie ujawniło interesujące wyniki: w przypadku uczestników, o niskim poziomie narcyzmu, „monitorowanie” przez wykrywacz kłamstw nie miało wpływu na ich samoocenę. Jednak osoby o wysokim narcyzmie deklarowały większą miłość do siebie, gdy myślały, że maszyna wykrywająca kłamstwa jest wyłączona. Kiedy wierzyli, że badacze wiedzą, czy mówią prawdę, ich samoocena była znacznie niższa. Wyniki sugerują, że narcyzi ukrywają głęboko zakorzenione poczucie niższości- podsumowuje profesor Erin Myers, autorka badania.
Poprzednie badanie z 2018 roku wykazało, że osoby z jawnym narcyzmem miały wyższy poziom samooceny, podczas gdy osoby z ukrytym narcyzmem miały niższe wyniki. Najnowsze odkrycia sugerują, że prawdziwi narcyzi są niepewni siebie i najlepiej opisuje ich podtyp narcyzmu wrażliwego, podczas gdy narcyzm wielkościowy można lepiej zrozumieć jako przejaw psychopatii.
Życie z narcystycznym zaburzeniem osobowości
Życie z narcystycznym zaburzeniem osobowości może być wyzwaniem dla osoby, która się nim charakteryzuje jak również dla jej bliskich. Ważne jest uświadomienie sobie tego problemu i podjęcie leczenia. Leczenie narcystycznego zaburzenia osobowości koncentruje się na psychoterapii.
Natomiast dla osób, będących w związku z osobą, która ma narcystyczne zaburzenie osobowości, pomocne będzie:
- nadanie priorytetu własnemu dobrostanowi psychicznemu i fizycznemu
- ustalenie jasnych granic
- wsparcie i nawiązanie kontaktu z innymi osobami w podobnej sytuacji
Osoby współzależne (osobowość o cechach zależnych), często nieświadomie wiążą się z osobami o cechach narcystycznych. Nieustannie robią rzeczy dla innych na własny koszt, tworząc barierę dla prawdziwej więzi. Dla ludzi w życiu narcyza często łatwiej jest po prostu spełnić jego żądania, aby uniknąć chłodu i wściekłości. Jednakże, rozumiejąc więcej na temat narcystycznego zaburzenia osobowości, możesz dostrzec osoby narcystyczne w swoim życiu i ustanowić zdrowsze granice. Psychoterapia daje możliwość zaobserwowania, zrozumienia i zmiany. Aby dowiedzieć się więcej na temat dostępnych form terapii, zachęcamy do zapoznania się z informacją na stronie oraz do kontaktu z kliniką.
Przeczytaj nasze artykuły
Karolina Poczopko